Strobouw

Stro: natuurlijk, lokaal en bewezen duurzaam

foto: Donal O' Leary

Doordat stro een restproduct is van de akkerbouw is het vaak goedkoop en lokaal verkrijgbaar. Hierdoor is het uiterst interessant voor gebruik in de bouw als isolatiemateriaal. Het is afkomstig van verschillende graansoorten zoals gerst, tarwe, haver, rogge en rijst. In Europa is bijna al het stro afkomstig van gerst en tarwe. Voor de bouw wordt er voornamelijk tarwestro gebruikt omdat gerstestro een hogere voedingswaarde heeft en moeilijker vocht op neemt.

Stro is het enige biobased materiaal dat direct van het land (niet voorbewerkt maar wel gedroogd) toe te passen valt in de bouw als isolatiemateriaal. Hierdoor is het een van de oudste en meest bewezen biobased bouwmethode die we kennen.

Stro bestaat uit de droge stengels met lege aren van graanplanten die als restproduct van het maaidorsen achter blijven op de akker. Na het maaidorsen wordt het stro opgerold tot balen of geperst tot rechthoekige strobalen. Gedroogd stro heeft een uitstekende isolatiewaarde, slaat net als hout veel CO2 op en kost weinig energie om te verwerken. Doordat stro een restproduct is van de akkerbouw is het vaak goedkoop en lokaal verkrijgbaar. Hierdoor is het uiterst interessant voor gebruik in de bouw als isolatiemateriaal. Het is afkomstig van verschillende graansoorten zoals gerst, tarwe, haver, rogge en rijst. In Europa is bijna al het stro afkomstig van gerst en tarwe. Toch wordt er voor de bouw bijna voornamelijk tarwestro gebruikte omdat gestestro een hogere voedingswaarde heeft en minder makkelijk vocht op neemt. Stro is het enige biobased materiaal dat direct van het land (niet voorbewerkt maar wel gedroogd) toe te passen valt in de bouw als isolatiemateriaal. Hierdoor is het een van de oudste en meest bewezen biobased bouwmethode die we kennen.

Strobouw: oud vakmanschap, modern comfort

foto: ecococon

Bouwen met stro begon eind 19e eeuw in Midden-Amerika, waar boeren strobalen opstapelden als beschutting tegen wind en regen. Tot hun verrassing bleken deze eenvoudige schuilplaatsen niet alleen stevig, maar ook heerlijk comfortabel. Zo ontstond de eerste generatie strohuizen.

Na de Tweede Wereldoorlog verloor stro aan populariteit door de opkomst van hout en synthetische isolatie. In de jaren ’70 keerde de belangstelling terug tijdens de energiecrisis — en vandaag, met de focus op klimaat en circulariteit, is strobouw opnieuw relevanter dan ooit.

Hoe moderne strobouw werkt

Bij moderne strobouw worden hele strobalen opgestapeld tussen de houten stijlen van een houtskelet. Het hout vormt de draagconstructie, terwijl het geperste stro zorgt voor uitstekende thermische én akoestische isolatie. Deze bouwmethode is veilig, eenvoudig en daardoor ideaal voor zelfbouwprojecten.

Strobalen hebben standaardmaten — meestal 48 cm breed, 36 cm hoog en 60–110 cm lang. Een wand met 36 cm stro-isolatie haalt moeiteloos een isolatiewaarde van Rc > 6 m²K/W, ruim boven de huidige norm (4,7 m²K/W). En dat terwijl de hele wandconstructie nog geen 45 cm dik is — dunner dan een vergelijkbare stenen muur.

Natuurlijk gezond en verrassend veilig

Een strobaal weegt zo’n 10–15 kg, bevat minder dan 20% vocht en is stevig geperst. In combinatie met een dikke leemstuclaag ontstaat een dampopen, vochtregulerende wand die zorgt voor een aangenaam binnenklimaat.

Bepleisterde strobalen zijn uitstekend brandwerend (B90) en hebben een geluidsisolatie van Rw 55 dBA. Muizen blijven buiten — het stro is te compact, niet eetbaar en goed beschermd door de harde leemlaag.

Strowanden bevatten geen gifstoffen en leveren na de levensduur enkel herbruikbare grondstoffen op. Steeds vaker worden stro-elementen geprefabriceerd of wordt stro zelfs ingeblazen — duurzaam bouwen was nog nooit zo praktisch.

Het bouwen met stro is aan het einde van de 19e eeuw begonnen in midden Amerika waar boeren hele strobalen opstapelde om een schuilplaats te creëren tegen wind en regen. Deze schuilplaatsen bleken uitstekend te beschermen tegen de elementen en aangenaam in temperatuur waardoor de overstap op huizenbouw werd gemaakt. Doordat vooral hout en synthetische isolatiematerialen na de tweede wereldoorlog beter beschikbaar waren daalde de populariteit van stro in de bouw. In de jaren 70 steeg de interesse echter weer door de energiecrisis. Vanwege de klimaatproblemen en de energiecrisis nu stijgt bouwen met stro nog verder in populariteit.

Moderne strobouw is een natuurlijke bouwmethode waarbij hele strobalen worden opgestapeld tussen de staanders van een houtskelet wand. De houtstructuur vormt de draagconstructie waartussen geperst stro voor de thermische en akoestische isolatie zorgt. Bouwen met strobalen is zeer geschikt voor zelfbouw doordat de verwerking relatief eenvoudig en veilig is als er gestapeld wordt met balen.

Strobalen hebben meestal standaard afmetingen waarop de dimensies van de wanden kunnen worden afgestemd. De breedte is vaak 48 en de hoogte 36 cm. De lengte kan variëren en ligt meestal tussen 60 en 110 cm. Op zijn kant geplaatst is de isolatie van een strobalen wand dus 36 cm dik en heeft het een isolatiewaarde heeft van Rc > 6 m2K/W, terwijl de huidige norm 4,7m2K/W is. De constructie van de hele wand wordt hiermee slechts net iets meer dan 40 cm. Wil je dezelfde isolatiewaarde behalen met een ‘stenen’ muur dan is deze ca. 15 cm dikker. Een goede strobaal weeg tussen de 10-15 kg, heeft een relatieve vochtigheidsgraad van minder dan 20% en is stevig geperst. De akoestische eigenschappen zijn goed (Rw 55 dBA) en bepleisterde strobalen zijn uitstekend brandwerend (> B90). Los stro is brandbaar, maar strobalen zijn compact en worden geperst aangebracht in de wand. Hierdoor gaat de baal niet branden maar smeulen in contact met vuur. Echter komt vuur niet in de buurt van het stro omdat de strowand doorgaans wordt afgewerkt met een dikke harde lemen stuclaag. Deze stuclaag is dampopen en heeft een vochtregulerende werking waardoor er een optimaal binnenklimaat ontstaat in de woning. Muizen in het stro zijn ook geen probleem. Het stro is niet bereikbaar door de dikke harde leemlaag en bovendien is stro niet eetbaar en te compact geperst om een nest in te maken. Een strobalen wand is vrij van gifstoffen en er komen geen schadelijke stoffen vrij bij de sloop. Er blijven alleen makkelijk te verwerken of herbruikbare grondstoffen over. Tegenwoordig worden strowanden ook vaak geprefabriceerd en kan stro zelfs worden ingeblazen.

Prefab stropanelen: snel, efficiënt en gezond

Bouwen met stro gaat nog sneller met prefab stropanelen. Deze panelen worden aan de binnenzijde afgewerkt met leemstuc of Fermacell (gipsvezelplaat), beide dampopen. Leem reguleert bovendien het vocht uitstekend, waardoor het binnenklimaat natuurlijk gezond en constant blijft. Let op: leem kan alleen met minerale verf worden beschilderd.

Aan de buitenzijde wordt vaak een houtvezelplaat toegepast voor extra isolatie en winddichting. Brandveiligheid is gegarandeerd: gecertificeerde stropanelen hebben minimaal 120 minuten brandwerendheid. Het fijngesneden stro verkoolt bij vuur snel, waardoor het vuur verstikt en dooft.

Goed afgewerkte stropanelen vormen een luchtdichte wand. In combinatie met een WTW-ventilatie ontstaat een optimaal binnenklimaat en een sterke reductie van de benodigde energie.

Flexibel en speels bouwen met prefab stropanelen

Stropanelen worden in de werkplaats op maat samengesteld op basis van een 3D-model. Ze kunnen in verschillende hoeken, hoogtes en hellingen worden geproduceerd, waardoor zelfs speelse en complexe vormen prefab te realiseren zijn.

De panelen worden afgedekt getransporteerd naar de bouwplaats en kunnen in korte tijd worden geplaatst, wat bouwen snel, efficiënt en overzichtelijk maakt.

Kenmerken van prefab stropanelen

Prefab stropanelen zijn opgebouwd met een dubbele staander, waardoor koudebruggen tot een minimum beperkt blijven. In combinatie met 40 mm dikke multiplex boven- en onderplaten vormen de panelen een stevig constructief geheel, geschikt voor gebouwen tot minimaal drie verdiepingen zonder extra draagstructuur.

Het onderste deel van de panelen (plint) is 10 cm smaller en geïsoleerd met houtvezel, waardoor het stro beschermd wordt tegen optrekkend vocht én er extra vloeroppervlak ontstaat.

Aan de buitenzijde zorgt een 40 mm messing-en-groef houtvezelplaat voor extra isolatie en winddichting. Afwerking kan met hout, kalkstuc, metselwerk of vliesgevelconstructies, waardoor prefab stropanelen flexibel inzetbaar zijn in diverse ontwerpen.

Hout afwerking

Kalk afwerking

Metselwerk afwerking

STROBOUW

Vooroordelen en de realiteit: kosten van strobouw

Stro is het goedkoopste isolatiemateriaal dat er is, maar bouwen met stro kan langer duren dan traditionele bouwmethodes. Als u een aannemer inschakelt, zijn de kosten vaak vergelijkbaar met een standaard woning.

Zelfbouw kan natuurlijk besparen op arbeidskosten, maar onthoud: het isolatiemateriaal in uw wanden is slechts een deel van de totale bouwsom. Strobouw maakt uw woning dus niet per se goedkoper, maar wel comfortabel, goed geïsoleerd en ecologisch verantwoord — een investering die zich terugbetaalt in leefkwaliteit en duurzaamheid.

Technische eigenschappen

Afmeting

48 x 36 x 80-100 cm

Soortelijke gewicht

ca. 90 – 120 kg/m3

Lambda (λ)

0,052 W/mK (Fasba)

Brandwerendheid

30 – 90 minuten (afhankelijk van de leemdikte)

Euro Brandklasse

Warmtecapaciteit (C)

2000 J/kg K

Dampdiffusie weerstand (μ)

Vochtopslag capaciteit

12 – 15%

Geluidwering (NEN 5077)

40 – 50 dBa

Milieuklasse

1a (NIBE)

Algemene info

Goedkoopste isolatiemateriaal dat er is

100% biologisch materiaal met een hoge isolatiewaarde dat onbewerkt van het land te gebruiken is (na droging)

De energie die nodig is voor winning, bewerking en transport van stro is zeer gering

Grote hoeveelheid CO2 opslag en vrij van gifstoffen

Restproduct van de akkerbouw, waardoor goedkoop & lokaal beschikbaar

Dampopenheid zorgt voor een constant binnenklimaat door natuurlijke zelfregulerende werking van stro

Goeie akoestische eigenschappen & brandveilig

Prefab mogelijkheden

Bower Architecten

Nieuw- & Verbouw

Verduurzaming

Ecologisch bouwen

Projecten